Retonan di e mama; e mama ta e kuidadó

Mañan ta dia di mama i den e kuadro aki nos a papia ku Jacqueline Martis riba retonan di e mama awendia. Jacqueline a studia sosiologia i a profeshonalisá su mes den género  na kaminda. Jackie ta konosí pa su trabounan riba tereno di violensia kontra hende muhé i tambe mucha. Jackie ta mama di un yu muhé di 27 aña  i el a konta nos kon el a keda eduká i kon e ta hasié ku su yu. I manera el a bisa, mama ta e kos di mas bunita pasobra e ta manera un milager  di por traha un ser humano, produsié i karg’é 9 luna. I apesar di tur ‘ups and downs’ ta masha dushi mira ku e yu ta bai bon. Ta algu inkreibel.

Kiko pa Jackie ta ser mama. El a bisa ku na kaminda, ku informashonnan nobo ku ta bin, bo ta kambia un tiki di kiko ta bo ròl. Bo por mira bo mes ku ta via bo e yu a bin na mundu i bo tarea ta pa guia e ser humano pa e por para riba su pia, haña tur loke ta nesesario pa e por kontribuí i hasi e  tarea ku el a bin hasi. Su trabou pa kri’é, gui’é, dun’é seguridat konfiansa den su mes i kuid’é.  I e tarea aki no ta kaba. Jackie a pensa ku e tarea lo kaba un tempu pero esei no ta e kaso. Mirando su relashon ku su mama, e relashon aki no ta kaba nunka, sea bo ke òf no. Jackie su mama tin 5 aña  ku e no ta huntu ku nan mas pero e ta kòrda kon e tabata bai pidi konseho òf ku e mama tin konseho semper pa duna.

 

Norma i balor no ta kambia

Tabata interesante pa nos a tende di Jackie si el a eduká su yu, manera e edukashon ku el a haña serka su mama (qepd). El a bisa di ta kere ku e kosnan importante, norma i balornan, e manera ku den bo famia i kultura ta mira kos bon i malu, reglanan di komportashon sigur nan a pasa over meskos. Kon ta dil ku e mundu aki ku a kambia si ta diferente. Bo mester tin norma i balor basta ta positivo i for di esei ta sali. E mundu aki a kambia. Den último 20 aña for di Facebook kosnan a kambia inkreibel i no por duna e mesun guia. Nada mas di “pasobra mi si” pero mester wak kiko ta pasando pa komprondé nan, esta e yunan pasobra e yu su bida ta kompletamente diferente. E ta kòrda tempu di su tempu ku Kinderuurje, riba djasabra Telefiesta, pero e bida di e mucha awe ta diferente. Tin e media sosial, grabamentu di bringamentu djis pa Fun pasobra ta esei nan ta hasi. Nan tin un kambio den loke norma i balor i loke ta konta i den e kuadro ei ku influensia di media, tantu bon komo malu, abo komo mayor tin di hinka bo norma i balor i esei ta hasi e kos difísil. E ta un reto grandi. Jackie a bisa ku su mama, tanchinan, tata no tabatin di mustra riba e problemanan di Facebook, ni YouTube, hende ku ke abusá di mucha ku ta traha kuenta falsu pa haña akseso na e mucha. E tempu ei mester a wak e hende straño riba kaya pero awendia e media sosial ta un momentu oportuno pa un abuso tuma lugá. E kos ei ta hasi un kos ku bo komo hende ku ta traha den e área di violensia doméstiko i kontra mucha. I e ta un pakete hopi pisá.


Un bon mama

Kiko ta un bon mama? Jackie ta haña ku ta su yu mester kontestá esei. Pero tòg el a bisa nos ku den su ròl ta tur dia ta un reto pa e komo mama pa e hasi bon. Pero na reakshon di e yu e ta wak si ta algu ku e ta gusta òf no pero komo mama mester komprondé kiko e ròl ta pa guia. Si imponé no ta bai, si grita no ta yuda. Bo ta sinti ménos ekipá pa dil ku sierto kosnan. Kosnan a bisa mas difísil pasobra awendia ta papia di ansiedat masha hopi. Despues di covid el a impaktá e mucha, media sosial ta impaktá hopi i e kambionan i orientashon seksual ta bin aserka i e mayor di ántes masha poko mester a dil kuné pero e komo mayor tin di dil kuné. Den kaso di Jackie el a bisa ku e ta tèst si el a hasi un bon trabou ora su yu bai pafó di kas i e haña komo reakshon ku su yu ta bon, e ta respetuoso, e ta kontribuí i tur e kosnan positivo i asina  ta kere ku e ta hasiendo un bon trabou.

 

Retonan

E retonan di e mama di awendia ta muchu mas grandi ku esun di ántes sigur 30 i 40 aña pasá. “Nos di e generashon aki ta nèt na e rant. Ora e tabata studiando ta nèt kòmpiuter a bin i asina bo por a krese un tiki ku esei bai. Mayornan awendia mester sigui guia. Pa tin un yu chikí awor aki e reto ta hopi grandi. Kon ta atendé ku e impakto di media sosial riba e yu i sigur si e mama i esun ku ta kuida ta komprondé e impakto di media sosial”.  El a bisa ku e ta mira hopi hende rònt di dje ku yu chikí i ta duna e mucha di 2 i 3 aña un telefòn, nan tin tablet. Tabatin Nintendo por ehèmpel ku e mucha por a bai bisiña kuné i kue Wifi pa subi Internet i mayornan no tabata sa. Tin asina tantu manera pa e mucha haña akseso na informashon. E ta kere ku e no ta duna un yu chikí telefòn.  Ta kere ku e mucha por haña telefòn por ehèmpel ora e bai skol sekundario. E mucha mester haña kos ku ta na su edat i no ta eksponé na problemanan manera abuzu etc.. E mucha awendia ta sa tur kos i muchu mas di seksualidat riba Internet/media sosial i ta haña ideanan robes ku nan no por distinguí entre bon i malu mas. Ni e mayor mes no sa. I p’esei mester guia e mayor di tur e kosnan moderno aki pa asina e por duna e yu e guia adekuá.

 

Kontròl sosial

Loke ta masha importante ta ora ta lanta un mucha ta e kontròl sosial. Jackie ta konta ku den su kaso su yu tabata ‘add’ su amiganan tambe i ora e no por kontrolá, e amiganan tambe por hasié. E kontròl sosial ta masha importante manera tabata e kaso ántes. E ta kòrda den su bario ta tanchi i tio i tur ta tira un bista. E ta kòrda ku un bia el a sali skol na MIL i kana bai biblioteka públiko. Ora el a yega kas ya su mama tabata sa presis kon i unda el a kana i ku ken el a papia. Esei ta e kontròl sosial kaminda otro tambe por tira un bista. Pero si no permití pa e sosiedat hasi su tarea, di ta e komunidat, bo ta haña bo isolá i asta haña bo ta bai skol bringa ku dosente si e yu tin problema. Tur kos ta drei rònt di koregí e yu i splik’é i kaminda mester pidi despensa tambe hasié.

 

E kuidadó

Relashoná ku e ròl di mama i tata, Jackie a bisa ku den kualke sosiedat tin divishon di tarea di mama i tata. Hopi bia pasobra e mama a karga e yu ta pone e tarea di kuida e yunan i kuida kas i e kasá i tur tempu muhénan a traha. E muhé tin e tarea reproduktivo di haña yu, kuida yu i kasá i kas. Si wak kualke grupo boluntario ta hende muhé. E hende hòmber su tarea prinsipal ta produsí esta bai traha pone dak riba kas i protekshon. I e tin tarea sosial tambe. Ora den famia e mama su famia ta malu ta e mama ta bai i asta den famia di e kasá si tin hende malu i no tin hende muhé den e famia, ta e mama ta tuma e tarea ei tambe pasobra ta e kuido ta e tarea di mama. Jackie a sigui bisa ku nos tin 4 agente sosial/gruponan den sosiedat ku ta traspasá e forma di pensa. No ta mama i tata so pero tur hende ku ta kuida. I p’esei mester mustra riba e mama ku no ta biológiko, e tanchi e madrina ku tambe ta kuida. No ta pasobra bo a haña yu ta hasi bu outomátikamente un kuidadó. Tambe tin skol ku ta siña  mucha lesa i skibi i tambe kiko ta bon i malu, Tambe tin gruponan sosial manera skouting mi sa tur tin influensia riba e yu i e otro grupo ta media sosial.

 

Nos ta kansa

Pasando riba e ròl di tata Jackie a bisa ku e no tin tarea di yuda e mama. E mama i tata ta tarea di nan dos. Ta un pensamentu ku a lanta kuné ora mira e tata kore wig, ora el a laba tayó, hende ta hañ’é masha leuk mes ku e ta yuda. Pero ta e deber di e tata esei ta. E tata tin mesun responsabilidat ku e mama. E no ta yuda e mama pero ta su yu i tin e responsabilidat. Tin hende hòmber pa bon ku nan ta tambe ta pensa ku ta yuda nan a yuda. E ta parti di e hòmber su tarea. I esaki ta un di e áreanan ku tin di traha ariba pasobra nos no ta einan ainda. Hende muhé ta muriendo mas yòn di ataka di kurason i yen otro kos pasobra e ta kansá. E sosiedat mes ta laga tur kos riba e muhé. Mester parti tarea i mester tin un balansa loke hopi bia no tei. I si e tata ta pafó di kas, e no tin responsabilidat direktamente ku e kas pero e tin responsabilidat ku e yu. Tin hopi tata ke karga e responsabilidat ei pero tin hopi hende muhé fèrfelu, komo nan no ta ku e hende mas nan ta troumatisá e yu pa kastigá e tata. E kos aki na final ta perhudiká e yu. Tin hopi hende hòmber no ta haña chèns di karga e responsabilidat ei i tin no sa mes kiko e responsabilidat ei ta.

 

Mi ta mama i tata?

Un ekspreshon ku e mama soltero ta gusta usa ta ku e ta mama i tata alabes. Jackie ta kòrda un amiga ku tabata felisitá mamanan riba dia di tata. E no ta kere ku por remplasá e tareanan di tata direktamente. Tin kos ku e yu hòmber tin di siña serka e hòmber i e yu muhé meskos. Loke si e ta kere ku demasiado mama tin di hasi ta tuma e responsabilidat di e tata di kuida i protehá. I dor di esei nan ta bisa ti ròl di mama i tata. Tin kosnan ku ta  tata tin di siña bu. I bo por tin un tata den kas ku ta un desaster pero bo por tin un tata pafó di kas ku ta tremendo. E no ta kere ku e hòmber mester ta den kas pa e ta un bon tata i duna un bon ehèmpel. I tin otro gruponan eifó ku por yena e ròl di tata ora e no tei manera un tio, padrino, tawela.

 

Tepnan kon ta un bon mama

Tin ora bo ta hasi bo bèst i hasi tur kos pero e yu ta ser humano i e ta bin ku yen kos di su mes. Bo por hasi bo bèst i kos ta bai robes. Pero mayoria mucha ku un bon base di norma i balor, kiko ta e reglanan di kas, rondó bo mes i bo yunan di hendenan ku bo ke pa ta role models. Ora bo bida bo kara tin kontrol sosial. Ta tur dia mester traha riba e retonan pa ta e mihó. “Eduká bo mes riba media sosial i kontrolá i chek bo yunan”. Amor, kariño i konfiansa i krea komunikashon ku bo yu.

LAGA UN KOMENTARIO

Please enter your comment!
Please enter your name here