Muriel Magdalena; LIFI Foundation

LIFI Foundation ta duna sosten na mayornan ku ta haña yu prematuro. Muriel Magdalena tambe a pasa den e eksperensia aki di un yu prematuro i e sa kiko ta nifiká un mayor sin sosten, sin informashon i sin dia dia pa por keda kas ku nan yu ku a kaba di sali for di hospital. Manera Muriel a konta Djasabra, LIFI Foundation ta para pa Little Fighter Foundation. Nan a kuminsá 8 aña  pasá na momentu ku el a duna yu na un yu prematuro na Hulanda. Muriel su yu muhé ya ta bai kumpli 9 aña. El a haña un trato (Na zorg) na Hulanda i esei el a purba implementá den hospital aki na Kòrsou. E tabata biba na Hulanda pero ta bin Kòrsou  den fakansi kaminda e ta duna charlanan. Muriel tin awor aki 6 aña ku el a establesé bèk na Kòrsou. Na 2022 el a ofisialisá e fundashon.

E diferensia ku Hulanda

 

Muriel siendo un mama ku a haña un yu prematuro na Hulanda, a konta nos di e eksperensia entre Hulanda i Kòrsou den e kaso aki. Aktualmente den sierto área ta kana pareu i tin sierto área tin diferensia. Hulanda ta muchu mas grandi ku por akapará mas i duna mas servisio. Na Hulanda ta asina ku for di ora e chèns ta grandi ku bo ta bira mama di un yu prematuro, ya einan ta kuminsá duna guia. Ta gui’é den e proseso i ta sigui bu ‘al pie de la letra’ pa mira unda por yuda segun siensia pa yuda i evitá ku sierto faktornan bo ta haña yu prematuro. E yu di Muriel a nase ku 26 siman ku ta nèt 5 luna i mei, ku lo ta hopi chikí. Einan ta wak e chèns ku e yu ta keda na bida i esei tabata 32% loke ta ménos ku 50%. Pero tur dia ta yuda i e komo mama ta haña hopi atenshon. Ta pone un persona komo trahadó sosial pe. Den su kaso e tabatin un yu hòmber kaba i a pone asta un pedagogo pa yud’é. Tambe el a haña un pastor si e persona ta religioso. Ta pone un enfermero responsabel final pa e yu i dòkternan di mucha i  tambe un eksperto den duna guia di duna lechi di mama. Ta henter un tim na su disposishon ku na Kòrsou ainda no tin. Ounke Muriel ta na altura teniendo na kuenta ku e ta traha hopi serka ku CMC ku e departamento NICU (neonatal intensive care unit), tambe ku enfermeronan i voral ku dòkter Ecury ku ta pusha pa tòg forma un tim pa por atendé ku e mayor ora e situashon presentá.

Por sa ku ta bin un yu prematuro

 

Segun Muriel su splikashon, un mama na estado por sa ku e ta kore rísiko di haña un yu prematuro. El a bisa ku den sierto situashon esaki ta e kaso. Por ehèmpel den su kaso e tin e situashon kaminda e boka di matris ta suak i esei ta trese kuné ku mester pone un banchi ora sali na estado i esei ya ta trese kuné kaba ku bo tin e rísiko di haña yu prematuro. For di ora pone e banchi, ta hasi ku pa mas di 60% bo por haña e yu prematuro.

25 siman prematuro

 

Ku kuantu luna aki na Kòrsou por skapa un yu ku nase prematuro. Esei Muriel a splika Djasabra  ku e ta orguyoso di hospital na Kòrsou. E ta e hospital akadémiko den Karibe pasobra aki na Kòrsou tambe por yuda un yu ku nase hopi chikí. Na Hulanda ta kuminsá ku 24 siman i na Kòrsou e ta 25 siman ke men no ta masha diferensia. I pa loke ta trata e kuido tampoko Muriel ta mira ku tin diferensia pasobra e ta kana ekivalente na esun di Hulanda.

 

No ta un proseso fásil

LIFI Foundation ke lucha pa masha hopi kos, segun Muriel a konta nos. Primordialmente nan tei pa guia e mayor durante di e proseso. Esaki pasobra e proseso no ta esun di mas fásil. Na momentu e yu nase tempran i tin dia bo sa e ta malu, tur dia bo tin pregunta. E ta manera un yu ku ta kore baiskel den mondi i ta eksperensiá ku e por kai. Tin yu ta lanta bèk i tin no ta lanta bèk. I tin ta logra sali for di e mondi i tin no. Esei ta yu ku ta muri pa un motibu òf otro. LIFI Foundation tei pa guia e mayor pasobra e yu mes no ta kòrda ora e krese pero e mayor ta risibí tur e e sentimentunan, e trouma, e strès i ta esei ta e mesun hende ku komunidat tin di haña bèk. E hende ei tin di bai traha, kisas e ta mama kaba di mas yu, e ta kasá, e ta ruman, e ta tanchi, e tin un famia. I LIFI Foundation ta purba sostené e mayor dor di hasi aktividatnan. Nan ta traha huntu ku Ronald McDonald i ta danki na nan ku LIFI Foundation por hasi enkuentronan. E mayornan ku yu den hospital nan ta hasi enkuentro ku nan, ta papia, ta bai profundo den emoshon, tin ta kompartí emoshon, tin ta duna sosten, ta haña tepnan kon pa hasié i tin aktividatnan manera di obra di man, mediashon i esei pa kita e atenshon di e situashon fèrfelu. I esaki ta konta pa mama, tata i pa kualke famia ku tambe ke sostené e mayornan den e temporada aki.

Mas verlòf pa e mama

 

Resientemente a entregá karta na parlamento kaminda ta hasi petishon pa kambia e lei di verlòf di embaraso, spesífikamente pa e mayornan ku ta bira mama i tata di yu prematuro òf nase malu. Ora e yu nase i e ta drumí den hospital bo verlòf ta kuminsá konta i hopi bia ora e yu bai kas ta e momentu ku e mama tambe tin di bai traha. Mentalmente e no ta kla pa traha pasobra mester kuida e yu pasobra no tin dòkter i zùster mas na kas pa hasié. Ta e ora ei e doló di kabes ta kuminsá. Hopi hende ta kere ku e dia di bai kas ta esei ta e dia di mas felis di bo bida, pero ta nèt e dia ei ta esun di mas tristu pasobra nan ta paga e monitòr i no por wak kon e yu ta hala rosea, no por wak kon e kurason ta bati, mester siña konosé e síntomanan ei ku bista. E porsentahe di mayornan ku konosementu médiko ta chikí i si wak bon e mayor na momentu ku e tin e konosementu ei mes, e ora ei ta mama e ta. E preokupashon, doló, serka ken por laga e yu. Na Kòrsou no tin instituto pa por pone e yunan aki pa e mayor por bai traha. Tur esakinan segun Muriel, LIFI Foundation ta besig kuné. Nan tin un plan pa 2023 i ta purba informá komunidat pa medio di programanan i ta informá di temanan aktual. Relashoná ku e petishon ku a entregá na parlamento, Muriel a bisa ku nan a haña reakshon di dos parlamentario. Tambe nan ta besig ku enkuesta pa e mayornan reakshoná pa bisa dikon ta importante pa e lei kambia. Nan ta splika literalmente for di eksperensia di mayor i for di dòkternan ku ta traha ku yunan prematuro. E argumentashon ei por hasi mas fuerte loke LIFI ta para pe. No ta pidi pa eliminá nada pero hasi ahuste pa e mayor i e yu ku nase malu, e mayor no ta kla pa e bai traha ora e yu bai kas.

 

Mas ta keda na bida

 

E situashon di yunan ku nase prematuro ku ta keda na bida na Kòrsou segun Muriel ta ku mas yu ta keda na bida, kompará ku esnan ku ta fayesé. I  e porsentahe di esnan ku ta fayesé no ta asina grandi i hopi bia ta yunan ku nase hopi chikí i ku ta haña e síndrome di NEC debí na bakteria den tripa i esaki ta muri òf e yunan ku nase ku hopi komplikashon òf problema di  kurason. Ta esnan ta fayesé mas lihé i esnan ku nase sin problema ta poko ku ta fayesé. Den e kuido ta hasi tur posibel pa nan keda na bida.

Defisiensia chikí

 

E yu ku nase prematuro ta keda un yu ku limitashon? Riba esaki Muriel a konta nos ku si bai bèk 20 aña pasá ora yu nase prematuro ta diferente for di awor. E yunan hopi awor ta keda bon pero esei tin di aber ku e kuido ku tiki tiki medisina ta purba mehorá. Kisas 40 aña pasá un yu prematuro no ta haña remedi pa e pulmon madurá. Pero awor si esaki ta eksistí. Tin ora ta keda minimal ku daño na selebre. Si Muriel kue ehèmpel di su yu mes, e ta bai skol normal, e por siña masha bon mes. Loke si por ripará di e yu prematuro ku nan ta fuerte pasobra no mester lubidá ku nan a lucha pa keda na bida i p’esei nan ta para fuerte den nan sapatu. Por mira ku maske nan ta muchanan ta para pa loke nan ke. Nan ta sabí i ora kognitivamente nan no desaroyá bon, nan ta muchanan great pa anda kuné. Ta masha poko ta keda hèndikèp kompará ku ántes. Awor aki maske ku na bista nan no ta keda malu pero semper tin un defisiensia chikí kisas dislèksi, òf nan tin problema di komportashon, nan por ta asosial.  Den su kaso e motóriko fini di e yu ta poko difísil pasobra e no por klùr bon. Esaki ta un defisiensia den desaroyo. Tin no tin bista, i tin kosnan chikí chikí i ta kosnan ku mester pone atenshon na dje. Den bista di komunidat por ehèmpel e mucha ku no por klùr bon, e otro mucha ta harié. E mucha ku ta hari no sa dikon e otro no por klùr bon. Esun ku no por klùr bon ta frustra i e por keda biba añanan  kuné i e ta manifestá na grandi. Ora e krese e por rabia lihé i reakshoná mahoso pero no sa dikon e ta hasié. Ta purbando huntu ku SIGE pa nan tuma e parti kaminda ta skrin e yunan prematuro pa nan por detektá si tin defisiensia tempran i traha riba dje pa evitá e yu ta krese ku un frustrashon. Muriel ta konsiente ku skolnan no ta einan ainda, pero tòg nan ke purba òf a lo ménos kopia loke Hulanda tin i nos por forma parti di e manera di guia ei.

 

Aseptá pa yuda e yu

 

Muriel a sigui bisa ku e kos por kuminsá na mayornan mes. Den su kaso, su mama ta edukadó i e ta bisa te ora e detektá ku tin defisiensia serka e mucha, ta dor di pusha i pusha e mama ta aseptá. Nos tin bèrgwensa ku nos yu no ta normal pero komo mayornan engeneral ku bo sa e yu tin un problema, aseptá i buska yudansa. E no ta pa e mayor pero pa e yu i no tin nada mas dushi komo mayor pa yuda bo yu. Pero si no aseptá ku e tin problema lo no yuda e yu nunka i bo problema komo mayor ta bira mas grandi ora e yu krese.

Mas den 2024

 

Den 2024 LIFI Foundation lo kontinuá ku su enkuentronan Praat groep. Nan tei tur djárason na Ronald McDonald ku sekshonnan pa mayornan ku tin yu den hospital. E tin hopi petishon di mayornan ku yunan grandi kaba, di 20 i mas aña ku ainda tin e doló ei. LIFI lo purba pa duna guia na mayornan ku tin e nesesidat den su totalidat, organisá charla i workshopnan pa mayornan sa kon dil ku nan yunan dependé e fase. Nan tei pa sostené institutonan ku ta duna edukashon na yunan pa chèk  defisiensia ora sa ku e yu ta prematuro. Ta besig pa bai traha ku SIGE i nan programanan di ChikiBibi lo sigui. Por spera hopi di nan i nan ke pa e lei keda ahustá pa e mayornan. E karta a keda a keda entregá na ougùstùs.

 

 

 

LAGA UN KOMENTARIO

Please enter your comment!
Please enter your name here