Iva Martina; Presidente Fundashon Hèndikèp Ouditivo (HAG)

 

Na luna di sèptèmber anualmente ta pone atenshon na e personanan ku un desabilidat ouditivo. Sinembargo ta importante pa pone atenshon na e personanan aki henter aña. Nan tambe ta konta den nos komunidat i e fundashon ta hasi hopi pa envolví nan den tur loke ta den nan alkanse. Iva Martina ta Presidente di fundashon HAG a splika ku nan ta guia i duna sosten na tur persona ku pèrdida di oudishon. Ta kuminsá ku esnan ku ta kita di skol Myrna Dovale ku ta un skol pa personanan ku problema ouditivo i ta sali pa tur hende na Kòrsou tin ta eksperensia pèrdida ouditivo. Segun sra. Martina nan tabatin algun aña riba non aktif debí na trabou ku e tabata hasi entre otro komo kabes di skol i e no por a kombiná esaki ku ser presidente di un fundashon. Awor sra. Martina a baha ku penshun i ta lantando kabes pa sigui sostené e personanan aki. Tin hopi kos ta pasando ku nan mester di sosten di komunidat.

Estudio na Venezuela

 

Sra. Iva Martina tabata kabes di skol Myrna Dovale i e tabata hopi serka di netamente e limitashon ouditivo ku den e kaso aki muchanan ta konfrontando. El a konta Djasabra ku despues di a kaba su estudio ta Akademia Pedagógiko, e no kier a traha na skol básiko pero skol spesial. Na e momentu ei su promé subrino tabatin problema ku oudishon i asina el a skohe pa atendé ku muchanan ku problema di oido. El a bai studia na Venezuela pa 3 aña i ora el a bin bèk el a bai traha na e skol di ‘Doven en Slechthorenden’. Einan el a keda te ku 2021 ora el a baha ku penshun. Na e momentu ei e tabata konsiente ku el a yega e edat di baha ku penshun i e ta kere ku mester a bin un aire nobo den kurá di skol. Banda di e muchanan ku problema ku oudishon, i danki Dios e kantidat a baha hopi a tuma muchanan ku problema di komunikashon tambe. Esei tabata e grupo grandi pa pone atenshon na dje. A kuminsá kuné, pero el a sinti ku mester pasa e batuta over na esnan mas yòn i dinámiko pa progreso di e tipo di enseñansa ei i di e muchanan.

 

Bai Hulanda fo’i chikí

Pa loke ta e kantidat di persona ku tin problema ouditivo na Kòrsou, sra. Martina a splika Djasabra ku e no ta asina grandi. Na skol tin awor aki den kareda di 10 mucha pero pafó si tin adultonan pero tin hopi ta bai biba Hulanda kaminda nan ta mihó, ounke ora nan yega aya ta papiamentu nan tin. I einan mester siña e hulandes. Nan tin e seña si pero esun ku nan a siña aki na Kòrsou na skol no ta sòru pa e komunikashon na Hulanda bai manera mester ta. Pa sra. Martina, si ke bai Hulanda pa motibu di problema ouditivo, ta mihó hasi esaki for di chikitu. Ora bai na edat grandi, nan por kai siendo aki nan tabata funshoná ku un inteligensia normal. Na Hulanda nan ta kai den un nivel mas abou di loke nan tabata funshoná.

 

Funshoná normal

 

E persona ku desabilidat ouditivo por funshoná normal den komunidat, pero nan a keda aseptá? Segun Iva, ántes e aseptashon tabata mas tantu pero komunidat mes a bai atras pa loke ta trata aseptashon di personanan ku desabilidat. E desabilidat ouditivo bo no ta mira. Si bo no mira su aparato di oido bo no sa òf te ora e komuniká ku bo. I te ainda nos ta ripará ku tin un barera di komunikashon. Komunikashon ta  e parti mas importante di ser humano i ta un lástima pasobra ántes tabata haña asta trabou pa nan. Awendia bo tin di kana hopi, papia hopi pa konvensé hende ku e persona ke traha i por traha.

 

Buska trabou

Den kuadro di trabou, sra. Iva a splika ku nan ta kuminsá e aña  aki ku un siklo di buska trabou. Nan ta planiando algun kos mas pa por kuminsá ku e siklo aki pa pone mas atenshon na ki tipo di trabou nan por tin, duna nan guia, pa mira si nan por drenta den e forsa laboral. Tin hopi ta traha pero hopi na kas sin ta haña oportunidat. Antes na skol tabata duna nan e stazje i tabatin hopi komunikashon ku e funshonnan di trabou pero despues a ripara ku komo a bin muchu mas studiante di VSBO i e tipo di nivelnan ku tambe ta buska stazje, e merkado a bira mas chikí. Dado momentu e hendenan ke produktividat dirèkt i no tin pasenshi pa invertí den e hende. Nan ta invertí den nan produktividat i e mentalidat ei ta hopi visibel na Kòrsou. I esaki ta un lástima, segun sra. Iva Martina.

 

Amplia konosementu di komunidat

 

Fundashon HAG ta hasi hopi. Ta organisá charla, hasi eskurshon pa nan konosé Kòrsou, hasi presupuesto, ta organisá seminario. Por ehèmpel na sèptèmber pasá tabatin seminario kaminda a bin ku persona ku pèrdida di oido pa nan mes konta. I for di esei a hasi un análisis di loke a sali na kla i a mira ku komunikashon ta loke ta sinti falta di dje. Tambe e aparato di oido, finansiamentu, medidanan ku tin pa nan yega na nan aparato, e parti sosial kaminda nan ta haña ku tin poko involukrashon di persona i e parti di trabou. Riba e áreanan ei HAG ta trahando pa e aña  aki por kuminsá i amplia e konosementu di komunidat i di nan mes tambe.  I di e forma aki ta trata di yuda nan mas tantu posibel.

 

Grupo mas grandi ta pèrdida di oido leve

Ora ta papia di pèrdida di oido sea kompleto òf parsial, ta referí na esun ku a nase asina òf a pèrdè su oido pa un ke otro motibu. Sra. Iva Martina a splika ku awor aki esnan ku ta tende malu, esta pèrdida leve ta e grupo mas grandi. Esaki ta bin debí na aksidente òf malesa na sierto edat, tambe debí na zonido duru tambe ta pone e kantidat bira grandi. I nan tambe mester di oido pasobra ounke nan ta bisti e aparato, nan mester di sosten di hende ora ta bai hasi algu. Nan ta komunikando bon pero e komprenshon ta laga di deseá i e persona ku ta papia ku nan mester sa kon e ta komuniká ku nan pa nan por komprondé loke ta bisa. I p’esei konsientisashon di nos hendenan ta masha importante. HAG ta bini pronto ku programanan na televishon pa konsientisá hende. Banda di siña e hende e Hand álfabèt, tambe ta importante e konsientisashon di kon ta komuniká ku un persona ku un desabilidat i kiko pa tene kuenta kuné.

 

Alfabèt di man tambe ta segun idioma

 

Den kaso di e álfabèt di man, esta esun di seña, sra. Martina a bisa ku ta meskos ku idioma, e ta diferente. Antes na Kòrsou  tabata hasi e seña di Merka i na 1996 a pasa over pa esun di Hulanda. Esei debí na un método ku a traha pa lesa pa hende surdu i a adapt’é na papiamentu. Tin un grupo na Kòrsou ku ta komuniká na e estilo ingles, un otro na hulandes i tin un grupo ku ta hasi tur dos.

 

Huntu i den union

 

Riba e pregunta si e ta kere ku mester bin mas organisashon pa atendé ku personanan ku desabilidat ouditivo, el a bisa ku e no ta keda den diversidat di organisashon. Nos ta un pais chikí i e kantidat di persona ku pèrdida di oido no ta grandi, mester bin ku forsa huntu pa logra mas den komunidat. Huntu i den union pa e persona ku ta para pe. I p’esei fundashon HAG ta traha hopi ku skol pasobra ora nan bira grandi nan ta bai serka nan tòg i nan ta haña e atenshon ku nan meresé. Na skol ta pone atenshon na e personanan aki pa nan ta konsiente di pèrdida di oido i kon ta anda den komunidat. I ora nan bira adulto fundashon HAG ta tuma over. Fundashon HAG no ta haña supsidio. Huntu ku e kongregashon di sùrnan di Rozendal nan a kuminsá ku internat pa muchanan ku problema ouditivo.  A kuminsá kuné na 1991 na Banda Bou i despues a bai Brakapoti pero na 1997 ora gobièrnu a disidí ku mester kòrda den internatnan, e internat aki tabata asina chikí ku solamente 10 alumno i un personal muchu mas grandi. Pa kada alumno nan tin mester di dos pa tres guia. E gastunan ta hopi haltu pa un internat chikí i nan tabata un di e promé nan pa sera porta. E tempu ei nan tabatin supsidio pero komo fundashon nan no a pidi ni tin supsidio. HAG ta drei ku boluntario i donashon ku nan ta pidi na instansianan.

 

Mas proyekto e aña aki

 

E aña aki, 2024 ta pone atenshon na e parti di trabou pero tambe tin muchu mas pendiente. Tambe tin esun di komunikashon i mester papia tambe ku SVB i SOAW pa mira ku huntu por yuda e persona ku desabilidat ouditivo mas mihó. Si tin hende ku problema sosial ta na SOAW i ke mira si via di nan por hasi proyektonan di labor pa e personanan aki.

 

https://www.youtube.com/live/McLEBv81v8Y?si=tNqWh16H1W_J9OHh

 

 

 

 

LAGA UN KOMENTARIO

Please enter your comment!
Please enter your name here