CARTAGENA, AP.- Despues di dos siglo i mei di kombatenan sangriento i kuater aña di negosiashonnan tenas pa yega na pas, awor ta kuminsá e trabou duru pa Colombia.
Despues di a firma e akuerdo históriko entre gobièrnu i gueria di Farc e kolombianonan ta enfrentá awor e reto di implementá un plan ku ta pone na prueba su kapasidat di rekonsiliashon i disposishon pa enfrentá inhustisia ku e guera interno a laga atras.
E promé prueba lo ta djadumingu ora e kolombianonan tin di vota si nan ta aseptá òf no e akuerdo. Si e pasa, manera mayoria enkuesta ta bisa, ta kuminsá e tarea difísil di habri heridanan. E 7 mil guerieronan ku ta kalkulá ku Farc tin lo entregá nan armanan durante e próksimo lunanan na un grupo supervisá pa Nashonnan Uní. Pero asina e paro di e guera drenta na vigor lo mester toka e tema sensibel di hustisia i kompensashon na e miónes di víktimanan di e konflikto. Komo parti di e trato, e rebeldenan ku konfesá nan krímen lo evitá prizòn i a kambio nan mester realisá servisionan na komunidat den e zonanan mas afektá pa e konflikto armá.
“E bèrdat ta ku mi sa ku e hendenan di Farc ta masha kompliká, pero for di momentu ku no tin mas morto mi lo wanta kualke kos, inklusive ku e hendenan ku no ta bai prizòn ei”, asina Laura Sanchez un studiante di enfermeria di 24 aña kende a yega Bogotá na 2009 ku su famia huyendo di violensia di su departamento natal Arauca a bisa na AP.
Pa largo plaso e partidonan a establesé un agènda pa desaroyo di e zonanan rural di Colombia ku ta inkluí terminá ku e desigualdat den distribushon di tera i eradiká e kultivonan ilegal di koka ku den dékada 1980 a hasi Farc fuerte. Sinembargo, tin otro riesgonan di seguridat ku tin serka otro grupo gueriero mas chikí pero mas ideológiko, ehérsito di liberashon nashonal ELM. Huntu ku algun grupo kriminal e organisashon ei por trata na yena e bashí ku e retiro di Farc a laga atras.
E gobièrnu i ELN a anunsiá ku nan ta mantené kòmbersashonnan pa un desarme pero e kòmbersashonnan ei ta mara na e echo ku e grupo tin di laga e hendenan sekuestrá bai. E siman aki ELN a ordená un paro unilateral di e guera pa permití e akuerdo ku Farc kana un gesto ku pa algun ta indiká ku nan ta dispuesto na fleksibilisá nan posishonnan.